GIỮA SỰ THÔNG MINH ĐẶC BIỆT VÀ SỰ NGU XUẨN ĐẶC BIỆT

Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn

(1905-1942)

 

Daniil Kharms (tên thật là Daniil Ivanovich Yuvachev) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch người Nga, sinh ra tại St. Petersburg. Thân phụ của ông là Ivan Yuvachev, một thành viên nổi tiếng của nhóm cách mạng “Nguyện Vọng Nhân Dân”. Daniil chào đời trong lúc thân phụ của ông đang bị cầm tù vì hoạt động chống sa hoàng. Sau này, chính Daniil lại bị cầm tù bởi chính quyền “cách mạng” của Stalin, rồi chết đói trong tù.

 

Từ năm 1924, Daniil Kharms bỏ trường đại học và dấn thân vào văn chương. Năm 1928, ông sáng lập nhóm OBERIU (Hiệp Hội Nghệ Thuật Thực Sự) với các thành viên là những nghệ sĩ tiền vệ triệt để. Chế độ Stalin không chấp nhận nghệ thuật của nhóm này, nên đã bắt nhốt Daniil Kharms vào năm 1931 và đày ông từ St. Petersburg đến Kursk. Năm 1932, ông được thả trở về St. Petersburg và vừa viết vừa sống nghèo đói lây lất cho đến khi bị bắt lần cuối cùng vào năm 1941. Họ nhốt ông trong trại tâm thần của nhà giam Leningrad số 1, và ông chết ở đó vào ngày 2 tháng 2 năm 1942, vì đói.

 

Năm 1962, một số tác phẩm ông viết cho thiếu nhi mới bắt đầu được ấn hành, và sau đó họ cho in một số truyện khôi hài của ông. Mãi đến năm 1987, chính sách glasnost mới cho phép xuất bản hàng loạt các tác phẩm chính của Daniil Kharms.

 

Nhà văn George Saunders nhận định: “Kharms nằm trong cùng một tủ sách với Tolstoy, Chekhov, và Babel... như một trong những nhà tiền phong vĩ đại của truyện ngắn đương đại. Trong thể loại này, truyện ngắn của ông sẽ là những tác phẩm ngắn gọn nhất, khôi hài nhất, và ở những phương diện nào đó, trung thực nhất... Truyện ngắn của ông gần như không có hình hài, nhưng vừa bạo động, buồn bã, vừa khoái hoạt và kinh hoàng trong cùng một lúc.”

 

_____________

GIỮA SỰ THÔNG MINH ĐẶC BIỆT VÀ SỰ NGU XUẨN ĐẶC BIỆT

Lâu nay, người ta đã từng chiêu nghiệm về ý nghĩa của sự thông minh và sự ngu xuẩn. Nói về vấn đề này, tôi nhớ lại một sự kiện. Khi bà dì của tôi cho tôi một cái bàn viết, tôi tự nhủ, “Mình sẽ ngồi xuống trước cái bàn viết này, và ý tưởng đầu tiên xuất hiện trong đầu mình sẽ là một ý tưởng thông minh đặc biệt.” Nhưng tôi đã không thể nghĩ ra một ý tưởng thông minh đặc biệt nào cả.

Thế rồi tôi tự nhủ, “Được rồi. Mình không thành công trong việc nghĩ ra một ý tưởng thông minh đặc biệt, vậy thì mình sẽ nghĩ ra một ý tưởng ngu xuẩn đặc biệt.” Nhưng tôi cũng không thể nghĩ ra một ý tưởng ngu xuẩn đặc biệt nào cả.

Thật là khó mà làm bất cứ cái gì triệt để. Làm một cái gì ở lưng chừng thì dễ hơn. Cái ở giữa thì không đòi hỏi sự cố gắng. Cái ở giữa thì quân bình. Chẳng có sự đấu tranh nào ở đó.

 (nguồn;tienve.org(

-------------

Dịch từ bản tiếng Anh, “A Suite”, trong Russia’s Lost Literature of the Absurd: Selected Works of Daniil Kharms and Alexander Vvedensky, translated and edited by George Gibian (New York: W.W. Norton & Company Inc., 1974) 69.

 

Đây là một mảnh truyện cực ngắn nằm trong một “liên khúc” [suite] gồm nhiều truyện. Tuy nhiên, George Gibian chỉ sưu tầm được một mảnh. Nhan đề Việt ngữ “Giữa sự thông minh đặc biệt và sự ngu xuẩn đặc biệt” là do người dịch đặt ra. [HN-T]