Ngô Văn Phú
Mỗi lần nhớ về đất Kinh Bắc tôi lại nhớ đến một vùng đất thượng võ, mà ở đó vì thần sông đất này là anh em Trương Hống-Trương Hát (và một em gái…) đã từng hiển thánh đọc thơ giúp Lý Thường Kiệt đuổi giặc: |
Nam quốc sơn hà, Nam đế cư,
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư,
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
Làng tôi cũng thờ Thánh Tam Giang đại vương, tiệc làng, chính tịch, diễn ra suốt ba ngày, bắt đầu từ mồng 2 tháng Tám âm lịch. Đình làng tôi khá to và đẹp, cột chính toàn gỗ lim… Trai tráng làng tôi vốn cùng dòng hào kiệt, từng góp người, góp của trong bao cuộc chống ngoại xâm…, do đó mà triều Lê từng tặng ba chữ “Trung nghĩa dân”. Làng tôi, đất huyện Kim Hoa xưa (sau đổi là Kim Anh), vốn cũng thuộc trấn Kinh Bắc. Sông làng tôi có tên chữ là sông Nguyệt Đức, là một nhánh của sông Cầu…
Sông Cầu nước chảy lơ thơ…
Câu thơ tình mênh mang sông nước ấy được nhiều thế hệ người làng tôi thuộc. Không những thế, còn bao nhiêu câu hát ví, hát giao duyên, trong đó vốn là câu hát gốc của dân ca quan họ, từng được nhiều người thuộc rồi truyền miệng cho nhau…
Nhiều lần, tôi cũng theo bè bạn, hoặc đi chơi thuyền, hoặc cuốc bộ qua các làng Vọng Nguyệt, qua bến đò Lo…, qua vùng dâu tằm mà các cô gái da như trứng gà bóc…, “môi hồng nắng sớm, mắt dao cau…”.
Tôi in trong trí nhớ đến suốt đời, dáng một người đẹp vừa tắm ở dưới sông lên, mặc yếm, váy sồi, gập mình bên bờ bãi, quay tóc… Cái dáng thật đẹp. Bây giờ người đẹp… theo dòng sông biếc… về đâu?
Đến hẹn lại lên, ngày hội Lim, các liền anh liền chị, tốp năm, tốp ba từ các làng xung quanh, đổ về đồi hát quan họ, suốt một ngày đêm… người đã có chồng, có vợ, nhớ những buổi hẹn hò xưa với người tình cũ, lại tìm về để gặp mặt, che nón, che ô, hát một câu cho thỏa những nỗi nhớ mong đằng đẵng:
- Sông Cầu nước chảy lơ thơ
Đôi ta thương nhớ bao giờ cho nguôi!
- Bèo giạt mây trôi, chốn xa xôi…
Anh ơi, em vẫn đợi… vẫn chờ…
Lại có cả những người cao tuổi, năm nào cũng trẩy hội quan họ, gặp lại những người quen cũ, rồi mời nhau vào nhà, hát tặng nhau những bài hát xưa từng hát bên nhau…
Có đêm, chiếu cạp điều trải dọc lòng nhà, hai hàng quan họ liền anh-liền chị, hát từ câu mời trầu cho đến tận câu giã bạn, vẫn còn ngập ngừng thương nhớ…
Một năm một lần lên hội, đội nón ba tầm, cầm ô lục soạn rồi ai lại trở về làng người ấy hoặc làm ruộng, đi học hoặc buôn bán ngược xuôi, vào Nam ra Bắc, để mùa xuân quan họ không chỉ ở Bắc Ninh, ở làng Diềm, ở hội Lim…, mà còn hát tại thành phố Hồ Chí Minh, rồi được UNESCO tôn vinh là di sản văn hóa của nhân loại…
Mà làm sao mà về được khi liền chị vẫn hát réo rắt bên tai liền anh “Người ơi… người ở đừng về!... Người về, em vẫn trông theo, trông nước nước chảy, trông bèo bèo trôi…
Về làm sao nổi…
2011
Ngô Văn Phú
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư,
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
Làng tôi cũng thờ Thánh Tam Giang đại vương, tiệc làng, chính tịch, diễn ra suốt ba ngày, bắt đầu từ mồng 2 tháng Tám âm lịch. Đình làng tôi khá to và đẹp, cột chính toàn gỗ lim… Trai tráng làng tôi vốn cùng dòng hào kiệt, từng góp người, góp của trong bao cuộc chống ngoại xâm…, do đó mà triều Lê từng tặng ba chữ “Trung nghĩa dân”. Làng tôi, đất huyện Kim Hoa xưa (sau đổi là Kim Anh), vốn cũng thuộc trấn Kinh Bắc. Sông làng tôi có tên chữ là sông Nguyệt Đức, là một nhánh của sông Cầu…
Sông Cầu nước chảy lơ thơ…
Câu thơ tình mênh mang sông nước ấy được nhiều thế hệ người làng tôi thuộc. Không những thế, còn bao nhiêu câu hát ví, hát giao duyên, trong đó vốn là câu hát gốc của dân ca quan họ, từng được nhiều người thuộc rồi truyền miệng cho nhau…
Nhiều lần, tôi cũng theo bè bạn, hoặc đi chơi thuyền, hoặc cuốc bộ qua các làng Vọng Nguyệt, qua bến đò Lo…, qua vùng dâu tằm mà các cô gái da như trứng gà bóc…, “môi hồng nắng sớm, mắt dao cau…”.
Tôi in trong trí nhớ đến suốt đời, dáng một người đẹp vừa tắm ở dưới sông lên, mặc yếm, váy sồi, gập mình bên bờ bãi, quay tóc… Cái dáng thật đẹp. Bây giờ người đẹp… theo dòng sông biếc… về đâu?
Đến hẹn lại lên, ngày hội Lim, các liền anh liền chị, tốp năm, tốp ba từ các làng xung quanh, đổ về đồi hát quan họ, suốt một ngày đêm… người đã có chồng, có vợ, nhớ những buổi hẹn hò xưa với người tình cũ, lại tìm về để gặp mặt, che nón, che ô, hát một câu cho thỏa những nỗi nhớ mong đằng đẵng:
- Sông Cầu nước chảy lơ thơ
Đôi ta thương nhớ bao giờ cho nguôi!
- Bèo giạt mây trôi, chốn xa xôi…
Anh ơi, em vẫn đợi… vẫn chờ…
Lại có cả những người cao tuổi, năm nào cũng trẩy hội quan họ, gặp lại những người quen cũ, rồi mời nhau vào nhà, hát tặng nhau những bài hát xưa từng hát bên nhau…
Có đêm, chiếu cạp điều trải dọc lòng nhà, hai hàng quan họ liền anh-liền chị, hát từ câu mời trầu cho đến tận câu giã bạn, vẫn còn ngập ngừng thương nhớ…
Một năm một lần lên hội, đội nón ba tầm, cầm ô lục soạn rồi ai lại trở về làng người ấy hoặc làm ruộng, đi học hoặc buôn bán ngược xuôi, vào Nam ra Bắc, để mùa xuân quan họ không chỉ ở Bắc Ninh, ở làng Diềm, ở hội Lim…, mà còn hát tại thành phố Hồ Chí Minh, rồi được UNESCO tôn vinh là di sản văn hóa của nhân loại…
Mà làm sao mà về được khi liền chị vẫn hát réo rắt bên tai liền anh “Người ơi… người ở đừng về!... Người về, em vẫn trông theo, trông nước nước chảy, trông bèo bèo trôi…
Về làm sao nổi…
2011
Ngô Văn Phú
(baobacninh.net0
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét