Hữu Ngọc: Ra đường phải khai man, bớt đi chục tuổi

Người chơi khi làm việc, vị trưởng lão cao tuổi nhất hôm ấy là nhà văn hóa Hữu Ngọc, năm nay đã ở tuổi 95. Để dễ hình dung độ dài của thời gian ông có mặt trên cõi đời này, ta nên biết rằng năm ông ra đời - năm 1918, cũng là năm chấm dứt... Thế chiến lần thứ nhất!

Có thể nói ông là chuyên gia số 1 ở nước ta trong lĩnh vực văn hóa đối ngoại. Tinh thông nhiều ngoại ngữ như Pháp, Anh, Đức, ông thường trực tiếp viết sách, báo giới thiệu văn hóa nước ta bằng các thứ tiếng đó.

Người quen biết ông từng ngạc nhiên thấy ông khi tuổi đã cao vẫn đi bộ nhiều sáng sáng từ nhà đến nơi làm việc, luôn với chiếc túi dết vắt qua vai và cái mũ vải mềm... Họ còn phải ngạc nhiên hơn khi không biết ông lấy đâu ra sức lực để mà làm việc nhiều đến thế, hầu như không hề ngơi nghỉ.

"Người chơi khi làm việc". Ảnh Tuổi Trẻ

Ông đã cho công bố hàng ngàn bài báo, hàng chục bộ sách nghiên cứu bằng tiếng Anh, tiếng Việt về văn hóa Việt Nam và cả văn hóa phương Tây, trong đó nổi bật nhất là công trình đồ sộ Lãng du trong văn hóa Việt Nam và Phác thảo chân dung văn hóa Mỹ. Ông là dịch giả chính của bộ Truyện cổ tích Grim và nhiều tác phẩm khác. Sau khi nghỉ quản lý ở Nhà xuất bản Ngoại văn (sau này là NXB Thế giới), ông liên tục 16 năm làm Giám đốc Quỹ văn hóa Việt Nam - Thụy Điển, rồi 5 năm phụ trách Quỹ văn hóa Na Uy.

Tôi cũng có may mắn mấy năm làm việc gần ông tại Nhà xuất bản Thế giới và rất thán phục ông bởi sự say sưa làm việc, làm việc một cách khoa học, chu đáo. Ông luôn tận tình chỉ bảo, ân cần dẫn dắt các cán bộ trẻ mới vào nghề, truyền đạt cho họ kho kinh nghiệm dồi dào mà ông đã tích lũy bao năm. Ăn vận giản dị, tác phong không hề kiểu cách, ông gần gũi thân tình với mọi người như trong một gia đình.

GS.TS Đình Quang kém ông đúng 10 tuổi đã đặt một câu hỏi pha chút trêu chọc "yêu" với ông : "Ông Ngọc này, xin hỏi ông vì sao ngót nghét trăm tuổi rồi, ông không nghỉ đi cho khỏe, vui chơi với cháu chắt trong nhà mà lại cứ lọ mọ, cắm cúi làm việc, viết lách mãi thế?".

Ông đáp lại ngay tắp lự: "Thế ông không biết rằng tôi làm việc là tôi đang chơi à?". Câu trả lời mới "sắt đá" làm sao - không hề né tránh và không thể rõ ràng hơn. Như kiểu "Tôi tư duy nghĩa là tôi tồn tại!". Với ông, không có hình phạt nào nghiệt ngã hơn là ngăn cấm ông làm việc; được làm việc mình yêu thích luôn là niềm vui không có tận cùng của ông...

Ông vui vẻ kể tiếp: "Ra đường, tôi nhiều khi vẫn phải khai man tuổi, phải bớt đi hàng chục tuổi ấy chứ. Có lần một cậu lái taxi hỏi tôi : Bác được 80 chửa ? Tôi đáp : Cũng khoảng đó. Rồi ông tự bình thêm: Mình dại gì mà khai thật tuổi 95. Khai thật thế thì nó lại chẳng bảo mình điên à?!".

Mọi người cười phá lên trước phút trải lòng thật thà như đếm ấy mà không giấu nổi thán phục sự hóm hỉnh dư thừa của lão ông...

Phan Hồng Giang

(bee.net)